آیا باید در روز های ابری هم از ضد آفتاب استفاده کرد

خیلی از ما فکر می‌ کنیم کرم ضد آفتاب فقط مخصوص روز های آفتابی و تابستان‌ های داغ است. وقتی آسمان ابری می‌شود، ناخودآگاه این تصور پیش می‌ آید که دیگر خبری از اشعه خورشید نیست و پوستمان در امان است. اما واقعیت چیز دیگری است! پوست ما حتی در روزهای ابری هم در معرض آسیب قرار دارد و استفاده از ضد آفتاب یک نیاز همیشگی است، نه یک انتخاب فصلی.

نقش اشعه فرابنفش در آسیب به پوست

نور خورشید فقط همان گرما و روشنایی خوشایندی نیست که می‌ بینیم. در کنار این انرژی مثبت، اشعه‌ هایی هم وجود دارند که برای پوست بسیار مضرند و اگر مراقب نباشیم، در طولانی‌ مدت اثرات جدی بر جای می‌ گذارند. اشعه‌ های فرابنفش یا همان UV، اصلی‌ ترین عامل این آسیب‌ ها هستند. این اشعه‌ ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌ شوند که هر کدام اثر متفاوتی بر پوست دارند.

اشعه نوع UVA نفوذ بسیار عمیقی در لایه‌ های پوست دارد و حتی وقتی آسمان پر از ابر است یا زمانی که پشت پنجره می‌ نشینیم، همچنان فعال باقی می‌ ماند. این اشعه دشمن خاموش پوست به شمار میرود، چون بدون اینکه ما متوجه شویم، به مرور باعث تخریب کلاژن، ایجاد چین و چروک‌ های زودرس و لک‌ های پوستی می‌ شود و در طولانی‌ مدت حتی می‌ تواند زمینه ابتلا به سرطان پوست را فراهم کند.

در کنار آن، اشعه UVB قرار دارد که بیشتر به‌ عنوان عامل مستقیم سوختگی پوست شناخته می‌شود. شدت این اشعه در روزهای آفتابی بسیار بیشتر است، اما اینطور نیست که در روز های ابری به طور کامل از بین برود. در واقع، بخش قابل توجهی از آن همچنان از میان ابرها عبور کرده و به پوست میرسد. به همین دلیل است که حتی در هوای ابری هم ممکن است پوست‌ مان کمی تیره‌ تر یا دچار قرمزی شود، بی‌ آنکه به‌ طور مستقیم نور خورشید را ببینیم.

نکته جالب و در عین حال نگران‌کننده این است که تحقیقات نشان داده‌اند تا حدود ۸۰ درصد اشعه‌ های فرابنفش می‌ توانند از لایه‌ های ابر عبور کنند. یعنی اگر تصور کنیم هوای ابری سپری طبیعی برای پوستمان ساخته، سخت در اشتباهیم. نور خورشید شاید کمتر به چشم بیاید، اما اثرات مخربش همچنان وجود دارند و حتی بیشتر ما را غافلگیر می‌ کنند.

به همین خاطر است که متخصصان پوست همیشه بر این نکته تاکید دارند: ضد آفتاب فقط مخصوص تابستان و روزهای آفتابی نیست. پوست در تمام طول سال، چه آفتاب باشد چه ابر، نیاز به محافظت دارد.

چرا حتی در روزهای ابری هم ضد آفتاب واجبه؟

خیلی‌ ها تصور می‌کنند ابرها مثل یک فیلتر طبیعی عمل می‌ کنند و وقتی آسمان خاکستری است دیگر نیازی به ضد آفتاب وجود ندارد. اما حقیقت این است که اشعه‌های خورشید همچنان راه خودشان را پیدا می‌ کنند. شاید شدت نور و گرما کمتر احساس شود، اما پوست همچنان در معرض پرتوهای فرابنفش است پرتوهایی که اثرات‌ شان در طولانی‌ مدت بسیار جدی خواهد بود.

• محافظت مداوم از پوست: اشعه UVA حتی در روز های ابری هم وجود دارد. این اشعه به لایه‌ های عمیق پوست نفوذ می‌ کند و باعث شکستن رشته‌ های کلاژن و الاستین می‌شود. نتیجه آن چیزی نیست جز چروک‌ های ریز، افتادگی پوست و پیری زودرس. به همین دلیل است که متخصصان همیشه توصیه می‌ کنند ضد آفتاب را بخشی از روتین روزانه مراقبت از پوست بدانیم، نه محصولی فصلی.
• جلوگیری از لک‌ های پوستی: شاید دیده باشید بعضی افراد در پاییز یا زمستان هم با وجود دوری از آفتاب، دچار لک‌ های پوستی می‌ شوند یا لکه‌ های قبلی‌ شان پررنگ‌ تر می‌ شود. دلیل اصلی این موضوع تابش همان اشعه‌ های پنهان خورشید است. حتی قرار گرفتن کوتاه‌ مدت در فضای باز بدون محافظت می‌تواند لکه‌ های پوستی را فعال و پر رنگ کند.
• پیشگیری از سرطان پوست: شاید مهم‌ ترین دلیل استفاده از ضد آفتاب، همین موضوع باشد. مطالعات علمی ثابت کرده‌ اند که اشعه‌ های فرابنفش یکی از عوامل اصلی بروز سرطان‌ های پوستی هستند. وقتی می‌ دانیم که تا ۸۰ درصد این اشعه‌ ها می‌ توانند از ابرها عبور کنند، منطقی است که حتی در روزهای ابری هم از ضد آفتاب استفاده کنیم تا خطر ابتلا به بیماری‌ های پوستی کاهش یابد.
• جلوگیری از تیرگی و تغییر رنگ پوست: خیلی وقت‌ ها افراد تعجب می‌ کنند چرا در پاییز یا زمستان پوست‌ شان یک درجه تیره‌ تر می‌ شود یا حالت کدر پیدا میکند، در حالی که آفتاب سوزان تابستانی در کار نیست. علت این تیرگی همان اشعه‌ های نامرئی خورشید است که در سکوت و بدون جلب توجه، رنگ طبیعی پوست را تغییر می‌دهند. ضد آفتاب با ایجاد یک لایه محافظ، اجازه نمی‌ دهد این تغییر رنگ به‌ راحتی اتفاق بیفتد.

در واقع، ضد آفتاب را می‌توان مثل کمربند ایمنی دانست شما هیچ وقت نمی‌دانید حادثه کی اتفاق می‌ افتد، اما همیشه آن را می‌ بندید. ضد آفتاب هم همین‌ طور است: چه آسمان آبی باشد، چه پر از ابر، استفاده از آن تضمین میکند پوستتان در برابر آسیب‌ های خاموش خورشید ایمن بماند.

چه نوع ضد آفتابی برای روزهای ابری مناسبه؟

شاید فکر کنید چون خورشید را نمی‌ بینید، نیاز به ضد آفتاب قوی ندارید، اما انتخاب درست ضد آفتاب همچنان مهم است:

• SPF مناسب: در روز های ابری استفاده از ضد آفتاب با SPF ۳۰ کفایت می‌ کند، مگر اینکه مدت طولانی در فضای باز باشید.
• PA یا محافظت در برابر UVA: به دنبال ضد آفتاب‌ هایی باشید که علامت +PA یا Broad Spectrum دارند تا مطمئن شوید در برابر هر دو نوع اشعه محافظت می‌ کنید.
• بافت سبک و غیر چرب: برای اینکه استفاده از ضد آفتاب در روز های ابری هم راحت باشد، بهتر است از ضد آفتاب‌ های سبک‌ تر و بدون احساس سنگینی استفاده کنید.
• ضد آفتاب‌ های رنگی یا بی‌رنگ: بسته به نیازتان می‌ توانید از نوع رنگی (که جایگزین کرم پودر هم می‌شود) یا بی‌ رنگ استفاده کنید.
• ضد آفتاب سبک: اگر دنبال گزینه‌ ای سبک و جمع‌ و جور هستید، ضد آفتاب استیکی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

همچنین بخوانید: ضد آفتاب استیکی چیست؟

چه کسانی بیشتر از همه به ضد آفتاب در روزهای ابری نیاز دارند؟

استفاده از ضد آفتاب برای همه افراد ضروریه، اما بعضی گروه‌ ها بیشتر از بقیه در معرض آسیب‌ های پوستی قرار دارند. در واقع، پوست این افراد حتی در روزهای ابری هم حساس‌ تر عمل میکنه و بدون مراقبت سریع‌ تر دچار لک، چین و چروک یا التهاب میشه:

• افراد با پوست روشن یا خیلی سفید:

پوست روشن به دلیل کمبود ملانین (رنگدانه محافظ پوست) مقاومت کمتری در برابر اشعه‌ های خورشید داره. به همین خاطر، حتی در روز های ابری هم سریع‌ تر دچار سوختگی یا لک میشه.

• افرادی که سابقه لک، کک و مک یا ملاسما دارند:

اگر پوست شما مستعد لک باشه، اشعه‌ های UVA می‌ تونن حتی در هوای ابری هم باعث پررنگ‌ تر شدن یا گسترش لک‌ ها بشن. این گروه باید استفاده منظم از ضد آفتاب رو جدی بگیرن.

• کسانی که درمان‌ های پوستی انجام می‌ دهند (مثل لیزر یا پیلینگ):

بعد از لیزر، میکرونیدلینگ یا پیلینگ، پوست حساس‌ تر از همیشه است و حتی کمترین تابش خورشید میتونه التهاب یا لک ایجاد کنه. این افراد حتی در فضای بسته و روزهای ابری هم باید ضد آفتاب بزنن.

• افراد مبتلا به جوش یا آکنه:

خیلی‌ ها فکر می‌ کنن ضد آفتاب باعث جوش میشه، در حالی‌که انتخاب ضد آفتاب غیرکومدوژنیک (Non-Comedogenic) برعکس میتونه از ایجاد لک‌ های ناشی از جوش جلوگیری کنه. اشعه خورشید باعث تیره‌ تر شدن جای جوش میشه، حتی در هوای ابری.

• کودکان و نوجوانان:

پوست بچه‌ ها نازک‌ تر و آسیب‌ پذیرتره. چون بخش زیادی از آسیب‌ های پوستی در سال‌ های اولیه زندگی شکل میگیره، محافظت مداوم در روز های ابری هم اهمیت زیادی داره.

• کسانی که مدت زیادی در فضای باز هستند:

اگر شغل یا سبک زندگی‌ تون جوریه که حتی در روز های ابری ساعات زیادی بیرون هستید (مثل راننده‌ ها، ورزشکاران یا معلم‌ های فضای باز)، ضد آفتاب باید همیشه همراهتون باشه.

• افراد با سابقه بیماری‌ های پوستی یا خانوادگی سرطان پوست:

این گروه به شدت باید مراقب باشن. چون اشعه UVA و UVB عامل اصلی بروز یا تشدید سرطان‌ های پوستی شناخته شدن، حتی وقتی هوا آفتابی نیست.

ضد آفتاب شیمیایی یا فیزیکی کدام برای روزهای ابری بهتر است؟

ضد آفتاب‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌ شوند: فیزیکی (Mineral) و شیمیایی (Chemical). انتخاب بین این دو به شرایط پوست و نیاز شما بستگی دارد.

ضد آفتاب فیزیکی

این نوع ضد آفتاب حاوی موادی مثل زینک اکسید (Zinc Oxide) و دی‌ اکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide) است. عملکرد آن‌ ها به این صورت است که مثل یک سپر فیزیکی روی سطح پوست می‌ نشینند و اشعه‌ های مضر خورشید را بازتاب یا پراکنده می‌ کنند.

مزایا ضد آفتاب فیزیکی:

• بلافاصله بعد از استفاده مؤثر هستند (نیاز به جذب ندارند).
• برای پوست‌های حساس و کودکان مناسب‌ترند.
• اغلب محافظت بهتری در برابر اشعه UVA دارند (که در روزهای ابری هم فعال است).

معایب ضد آفتاب فیزیکی:

• ممکن است روی پوست سفیدک یا حالت گچی به جا بگذارند.
• بافت سنگین‌تری نسبت به نوع شیمیایی دارند.

ضد آفتاب شیمیایی

این ضد آفتاب‌ ها حاوی ترکیباتی مثل آووبنزون، اکسی‌ بنزون یا هوموسالات هستند. آن‌ ها اشعه فرابنفش را جذب کرده و بعد به صورت گرما آزاد می‌کنند.

مزایا ضد آفتاب شیمایی:

• بافت سبک‌ تر و شفاف‌ تر دارند، مناسب برای استفاده روزمره.
• راحت‌تر روی پوست پخش می‌شوند و زیر آرایش بهتر عمل می‌کنند.
• معمولا SPF بالاتری دارند و در برابر UVB (عامل اصلی سوختگی) قوی هستند.

معایب ضد آفتاب شیمایی:

• حدود ۲۰ دقیقه بعد از استفاده اثر کامل دارند.
• ممکن است برای پوست‌ های خیلی حساس تحریک‌ کننده باشند.

کدام برای روزهای ابری بهتر است؟

در روز های ابری، چون اشعه UVA همچنان نفوذ بالایی دارد، ضد آفتاب‌ های فیزیکی انتخاب مطمئن‌ تری محسوب می‌ شوند، به‌ خصوص برای افرادی با پوست حساس یا کسانی که مدت زیادی در فضای باز هستند.
اما اگر دنبال یک گزینه سبک و راحت برای استفاده روزمره هستید (مثلا سر کار یا زیر آرایش)، ضد آفتاب‌ های شیمیایی می‌ توانند انتخاب خوبی باشند.

در واقع، بهترین حالت این است که از ضد آفتاب‌ هایی استفاده کنید که ترکیبی از فیزیکی و شیمیایی باشند (Hybrid Sunscreens). این محصولات هم سبک هستند، هم پوشش کامل‌ تری در برابر هر دو نوع اشعه (UVA و UVB) ارائه می‌ دهند.

اشتباهات رایج در استفاده از ضد آفتاب در روزهای ابری

• فکر کردن به اینکه ابرها کافی هستند: همان‌ طور که گفتیم، اشعه‌ ها به راحتی از ابر عبور می‌کنند.
• زدن ضد آفتاب فقط یک بار در روز: ضد آفتاب باید هر ۲ تا ۳ ساعت تمدید شود، حتی در روزهای ابری.
• فراموش کردن بخش‌ های حساس: گردن، پشت دست‌ ها، گوش‌ ها و حتی لب‌ ها هم باید محافظت شوند.
• استفاده نکردن در محیط‌ های بسته: اشعه UVA از پنجره هم عبور می‌کند، بنابراین اگر کنار پنجره می‌ نشینید یا رانندگی می‌کنید، همچنان به ضد آفتاب نیاز دارید.

آیا ضد آفتاب جایگزین دیگری دارد؟

گاهی این سوال پیش می‌ آید که آیا می‌ توان به جای ضد آفتاب از وسایل دیگر برای محافظت پوست استفاده کرد یا خیر. واقعیت این است که هیچ وسیله یا روشی نمی‌ تواند نقش ضد آفتاب را به طور کامل ایفا کند. ضد آفتاب به‌ طور مستقیم روی پوست عمل می‌ کند و مانع نفوذ اشعه‌ های خورشید به لایه‌ های عمیق‌ تر می‌شود، چیزی که هیچ پوششی به تنهایی قادر به انجام آن نیست. با این حال، برخی ابزارها و عادت‌ ها می‌ توانند نقش مکمل داشته باشند و در کنار ضد آفتاب از پوست بهتر محافظت کنند.

برای مثال، استفاده از کلاه لبه‌ دار می‌تواند بخش زیادی از صورت و گردن را از تابش مستقیم نور خورشید دور نگه دارد، اما همچنان اشعه‌ های بازتاب‌ شده از محیط اطراف به پوست برخورد می‌ کنند. عینک آفتابی هم تنها از چشم‌ ها و ناحیه اطراف آن محافظت می‌ کند و نمی‌ تواند جایگزین ضد آفتاب برای بقیه صورت یا بدن باشد. حتی لباس‌ های خاصی که دارای پارچه‌ های ضد UV هستند نیز بیشتر مناسب فضا های باز و فعالیت‌ های طولانی‌ مدت در برابر نور خورشیدند و باز هم نمی‌ توانند به طور کامل نیاز پوست را برطرف کنند.

به همین دلیل ضد آفتاب تنها وسیله‌ای است که مستقیما روی پوست قرار می‌ گیرد و آن را در برابر هر دو نوع اشعه مضر UVA و UVB ایمن می‌ سازد. سایر روش‌ ها مانند کلاه، عینک یا لباس مناسب، صرفا نقش یک همراه و مکمل دارند و استفاده از آن‌ ها در کنار ضد آفتاب می‌ تواند حفاظت پوست را کامل‌ تر کند. در نتیجه، اگرچه ابزار های محافظتی متنوعی وجود دارند، اما هیچ‌ کدام قادر نیستند ضد آفتاب را به طور کامل کنار بزنند یا جایگزین آن شوند.

جمع‌ بندی: دوست پوستت باش، حتی وقتی خورشید قایمه!

پوست شما سرمایه‌ای ارزشمند است و هیچ فرقی نمیکند هوا آفتابی باشد یا ابری. اگر می‌خواهید جوان‌ تر بمانید، از لک‌ های پوستی جلوگیری کنید و خطر سرطان پوست را کاهش دهید، باید ضد آفتاب را به یک عادت روزانه تبدیل کنید. به یاد داشته باشید که مراقبت از پوست یک کار فصلی یا مناسبتی نیست، بلکه بخشی از سبک زندگی سالم است.

پس از امروز، حتی اگر آسمان پر از ابر باشد، ضد آفتاب را فراموش نکنید. پوستتان بعدها از شما تشکر خواهد کرد. 🌥️💛